ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
|
|
Εν καιρώ πανδημίας COVID-19 και εν όψει του επικείμενου μαζικού εμβολιασμού έναντι του ιού SARS CoV-2, η Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας (EΛΛΑΝΑ) θεωρεί σημαντική την ενημέρωση των θεραπόντων ιατρών και των ασθενών που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση, σχετικά με τον εμβολιασμό έναντι του ιού SARS CoV-2. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τη τρέχουσα βιβλιογραφία και τις ήδη δημοσιευμένες συστάσεις διεθνών οργανισμών, παραθέτουμε τα εξής :
-- Σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων έναντι του ιού Sars cov 2:
Σύμφωνα με τον Αμερικανικό οργανισμό CDC (Centers for Disease Control and Prevention), η ανοσοποίηση με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS-CoV2, μπορεί να διενεργηθεί σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα. Σημειώνεται ότι προς το παρόν, δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα ασφαλείας, ωστόσο ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα συμπεριλαμβάνονται στις έως τώρα κλινικές δοκιμές [1]. Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό MSIF ( Multiple Sclerosis International Federation) , βάσει της προηγούμενης εμπειρίας με εμβολιασμούς πχ. έναντι στελεχών των ιών της γρίππης και των έως τώρα αποτελεσμάτων των κλινικών μελετών, ο εμβολιασμός με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS CoV-2 θεωρείται ασφαλής σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση και δεν αναμένεται αύξηση των πιθανοτήτων υποτροπής ή εξέλιξης της αναπηρίας από αυτόν [2]. Ο Αγγλικός οργανισμός National Multiple Sclerosis Society συστήνει επίσης τη διενέργεια του εμβολιασμού με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS CoV-2 σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση καθώς σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, τα εγκεκριμένα mRNA εμβόλια φαίνεται να είναι ασφαλή [3]. Όλοι οι παραπάνω Οργανισμοί συμφωνούν ότι τα mRNA εμβόλια φαίνεται να είναι ασφαλή για χρήση σε όλους τους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση, ανεξάρτητα από το είδος της ανοσοτροποποιητικής αγωγής που λαμβάνoυν [1-3].
-- Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων έναντι του ιού SΑRS CoV-2:
Λαμβάνοντας υπόψιν την έως τώρα έρευνα σχετικά με την ανοσοποίηση κατόπιν εμβολιασμού, ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση, δεν αναμένεται μειωμένη ανοσιακή απόκριση σε ασθενείς που δεν λαμβάνουν νοσοτροποποιητική αγωγή, ή λαμβάνουν αγωγή με οξική γλατιραμέρη, ιντερφερόνες, φουμαρικό διμεθυλεστέρα, τεριφλουνομίδη, ναταλιζουμάμπη [3].
Ωστόσο, μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων ενδέχεται να παρατηρηθεί και σε ασθενείς υπό αγωγή με τροποποιητές S1P όπως η φινγκολιμόδη [3-6]. Γενικά, δε συστήνεται η διακοπή των θεραπειών με τροποποιητές S1P, προκειμένου ο ασθενής να υποβληθεί σε εμβολιασμό [3-6]. Άλλωστε, η διακοπή της θεραπείας ενέχει το ενδεχόμενο υπερ-επανενεργοποίησης (rebound) της νόσου.
Ασθενείς υπό αγωγή με anti-CD20 θεραπεία (οκρελιζουμάμπη, ριτουξιμάμπη, οφατουμουμάμπη), αλεμτουζουμάμπη ή κλαδριβρίνη ενδέχεται να παρουσιάσουν μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων κατόπιν εμβολιασμού [3-5]. Γενικά, δε συστήνεται η διακοπή αυτών των αγωγών, με σκοπό την αυξημένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ακόμα και η ελαττωμένη παραγωγή αντισωμάτων φαίνεται ότι είναι προτιμότερη από την μη υπαρξή τους, όποτε και οι ασθενείς υπό αυτές τις θεραπείες θα πρέπει να εμβολιάζονται [1-3,6]. Ωστόσο, οι θεράποντες ιατροί θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο καθυστέρησης της επόμενης χορήγησης μιας τέτοιας αγωγής, εφόσον γνωρίζουν τη χρονική στιγμή του προγραμματισμένου εμβολιασμού των ασθενών, ώστε να δοθεί χρόνος για επαρκή παραγωγή αντισωμάτων, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν και την επίπτωση της καθυστέρησης της αγωγής στην πιθανή επιδείνωση ή μη-ελέγχου της ενεργότητας της πολλαπλής σκλήρυνσης [7,8].
Σχετικά με την έναρξηθεραπείας με anti-CD20, αλεμτουζουμάμπη, κλαδριβρίνη ή τροποποιητές S1P, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο αυτή να καθυστερήσει, εφόσον είναι διαθέσιμη η ημερομηνία εμβολιασμού, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής ανοσιακή απάντηση, λαμβάνοντας ωστόσο πάντα υπόψιν την επίπτωση που μπορεί να έχει η καθυστέρηση της έναρξης της αγωγής στην πορεία της πολλαπλής σκλήρυνσης [3].
-- Σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων που δεν βασίζονται στην mRNA τεχνολογία, δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής επαρκή δεδομένα. Σύμφωνα με τα φύλλα χρήσης οδηγιών ορισμένων νοσοτροποποιητικών φαρμάκων, ο εμβολιασμός με ζώντες εξασθενημένους οργανισμούς θα πρέπει να αποφεύγεται ή δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. Ωστόσο, εμβόλια όπως αυτά της Οxford-AstraZeneca, Johnson & Johnson, Sputnik που περιέχουν αδενοϊούς χωρίς δυνατότητα πολλαπλασιασμού [9-11] (vectors), δεν αναμένεται να παρουσιάζουν θέματα ασφαλείας. Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για τη λήψη ασφαλών συμπερασμάτων, ως εκ τούτου, η παρούσα αναφορά θα επικαιροποιηθεί μόλις είναι διαθέσιμα αντίστοιχα δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.
-- Η απόφαση για τη χρονική στιγμή του εμβολιασμού SΑRS CoV-2 θα πρέπει να λαμβάνεται εξατομικευμένα και κατόπιν συζήτησης του ασθενούς με τον θεράποντα ιατρό του. Ωστόσο, η ευθύνη για την εξάπλωση της επιδημίας βαραίνει όλους μας και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται οι εθνικές οδηγίες σχετικά με τα μέτρα ατομικής προστασίας όπως αναφέρονται από τον ΟΔΥΥ [12].
-- Στην ΕΛΛΑΝΑ βρίσκεται σε εξέλιξη επεξεργασία όλων των δεδομένων της βιβλιογραφίας αναφορικά με τη συνολική διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης και άλλων αυτοάνοσων νευρολογικών νοσημάτων κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19.
-- Με μέριμνα της ΕΛΛΑΝΑ θα επικαιροποιούνται οι αναρτημένες συστάσεις ή πληροφορίες. Για οποιαδήποτε διευκρίνηση ή πληροφορία μπορείτε να επικοινωνείτε με την ΕΛΛΑΝΑ ( info@helani.gr).
Πηγές :
Επιμέλεια Κειμένου
Για την ΕΛΛ.Α.ΝΑ.,
Χρήστος Μπακιρτζής
Μαρίνα Μποζίκη
Νικόλαος Γρηγοριάδης
-- Σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων έναντι του ιού Sars cov 2:
Σύμφωνα με τον Αμερικανικό οργανισμό CDC (Centers for Disease Control and Prevention), η ανοσοποίηση με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS-CoV2, μπορεί να διενεργηθεί σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα. Σημειώνεται ότι προς το παρόν, δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα ασφαλείας, ωστόσο ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα συμπεριλαμβάνονται στις έως τώρα κλινικές δοκιμές [1]. Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό MSIF ( Multiple Sclerosis International Federation) , βάσει της προηγούμενης εμπειρίας με εμβολιασμούς πχ. έναντι στελεχών των ιών της γρίππης και των έως τώρα αποτελεσμάτων των κλινικών μελετών, ο εμβολιασμός με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS CoV-2 θεωρείται ασφαλής σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση και δεν αναμένεται αύξηση των πιθανοτήτων υποτροπής ή εξέλιξης της αναπηρίας από αυτόν [2]. Ο Αγγλικός οργανισμός National Multiple Sclerosis Society συστήνει επίσης τη διενέργεια του εμβολιασμού με mRNA εμβόλιο έναντι του ιού SARS CoV-2 σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση καθώς σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, τα εγκεκριμένα mRNA εμβόλια φαίνεται να είναι ασφαλή [3]. Όλοι οι παραπάνω Οργανισμοί συμφωνούν ότι τα mRNA εμβόλια φαίνεται να είναι ασφαλή για χρήση σε όλους τους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση, ανεξάρτητα από το είδος της ανοσοτροποποιητικής αγωγής που λαμβάνoυν [1-3].
-- Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων έναντι του ιού SΑRS CoV-2:
Λαμβάνοντας υπόψιν την έως τώρα έρευνα σχετικά με την ανοσοποίηση κατόπιν εμβολιασμού, ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση, δεν αναμένεται μειωμένη ανοσιακή απόκριση σε ασθενείς που δεν λαμβάνουν νοσοτροποποιητική αγωγή, ή λαμβάνουν αγωγή με οξική γλατιραμέρη, ιντερφερόνες, φουμαρικό διμεθυλεστέρα, τεριφλουνομίδη, ναταλιζουμάμπη [3].
Ωστόσο, μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων ενδέχεται να παρατηρηθεί και σε ασθενείς υπό αγωγή με τροποποιητές S1P όπως η φινγκολιμόδη [3-6]. Γενικά, δε συστήνεται η διακοπή των θεραπειών με τροποποιητές S1P, προκειμένου ο ασθενής να υποβληθεί σε εμβολιασμό [3-6]. Άλλωστε, η διακοπή της θεραπείας ενέχει το ενδεχόμενο υπερ-επανενεργοποίησης (rebound) της νόσου.
Ασθενείς υπό αγωγή με anti-CD20 θεραπεία (οκρελιζουμάμπη, ριτουξιμάμπη, οφατουμουμάμπη), αλεμτουζουμάμπη ή κλαδριβρίνη ενδέχεται να παρουσιάσουν μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων κατόπιν εμβολιασμού [3-5]. Γενικά, δε συστήνεται η διακοπή αυτών των αγωγών, με σκοπό την αυξημένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ακόμα και η ελαττωμένη παραγωγή αντισωμάτων φαίνεται ότι είναι προτιμότερη από την μη υπαρξή τους, όποτε και οι ασθενείς υπό αυτές τις θεραπείες θα πρέπει να εμβολιάζονται [1-3,6]. Ωστόσο, οι θεράποντες ιατροί θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο καθυστέρησης της επόμενης χορήγησης μιας τέτοιας αγωγής, εφόσον γνωρίζουν τη χρονική στιγμή του προγραμματισμένου εμβολιασμού των ασθενών, ώστε να δοθεί χρόνος για επαρκή παραγωγή αντισωμάτων, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν και την επίπτωση της καθυστέρησης της αγωγής στην πιθανή επιδείνωση ή μη-ελέγχου της ενεργότητας της πολλαπλής σκλήρυνσης [7,8].
Σχετικά με την έναρξηθεραπείας με anti-CD20, αλεμτουζουμάμπη, κλαδριβρίνη ή τροποποιητές S1P, θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο αυτή να καθυστερήσει, εφόσον είναι διαθέσιμη η ημερομηνία εμβολιασμού, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής ανοσιακή απάντηση, λαμβάνοντας ωστόσο πάντα υπόψιν την επίπτωση που μπορεί να έχει η καθυστέρηση της έναρξης της αγωγής στην πορεία της πολλαπλής σκλήρυνσης [3].
-- Σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων που δεν βασίζονται στην mRNA τεχνολογία, δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής επαρκή δεδομένα. Σύμφωνα με τα φύλλα χρήσης οδηγιών ορισμένων νοσοτροποποιητικών φαρμάκων, ο εμβολιασμός με ζώντες εξασθενημένους οργανισμούς θα πρέπει να αποφεύγεται ή δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. Ωστόσο, εμβόλια όπως αυτά της Οxford-AstraZeneca, Johnson & Johnson, Sputnik που περιέχουν αδενοϊούς χωρίς δυνατότητα πολλαπλασιασμού [9-11] (vectors), δεν αναμένεται να παρουσιάζουν θέματα ασφαλείας. Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για τη λήψη ασφαλών συμπερασμάτων, ως εκ τούτου, η παρούσα αναφορά θα επικαιροποιηθεί μόλις είναι διαθέσιμα αντίστοιχα δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.
-- Η απόφαση για τη χρονική στιγμή του εμβολιασμού SΑRS CoV-2 θα πρέπει να λαμβάνεται εξατομικευμένα και κατόπιν συζήτησης του ασθενούς με τον θεράποντα ιατρό του. Ωστόσο, η ευθύνη για την εξάπλωση της επιδημίας βαραίνει όλους μας και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται οι εθνικές οδηγίες σχετικά με τα μέτρα ατομικής προστασίας όπως αναφέρονται από τον ΟΔΥΥ [12].
-- Στην ΕΛΛΑΝΑ βρίσκεται σε εξέλιξη επεξεργασία όλων των δεδομένων της βιβλιογραφίας αναφορικά με τη συνολική διαχείριση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης και άλλων αυτοάνοσων νευρολογικών νοσημάτων κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19.
-- Με μέριμνα της ΕΛΛΑΝΑ θα επικαιροποιούνται οι αναρτημένες συστάσεις ή πληροφορίες. Για οποιαδήποτε διευκρίνηση ή πληροφορία μπορείτε να επικοινωνείτε με την ΕΛΛΑΝΑ ( info@helani.gr).
Πηγές :
- https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/recommendations/underlying-conditions.html. Accessed on 17th January 2020.
- https://www.msif.org/news/2020/02/10/the-coronavirus-and-ms-what-you-need-to-know/. Accessed on 17th January 2020.
- https://www.mssociety.org.uk/what-we-do/news/ms-society-medical-advisers-release-consensus-statement-covid-19-vaccines. Accessed on 17th January 2020.
- Zheng C, Kar I, Chen CK, Sau C, Woodson S, Serra A, Abboud H. Multiple Sclerosis Disease-Modifying Therapy and the COVID-19 Pandemic: Implications on the Risk of Infection and Future Vaccination. CNS Drugs. 2020 Sep;34(9):879-896.
- 5. Ciotti JR, Valtcheva MV, Cross AH. Effects of MS disease-modifying therapies on responses to vaccinations: A review. Mult Scler Relat Disord. 2020 Oct; 45:102439.
- MS Minute: The COVID-19 Vaccine & Vaccine Readiness in MS, Giovannoni G,Smets I, Reyes S available at https://practicalneurology.com/articles/2021-jan/ms-minute-the-covid-19-vaccine-vaccine-readiness-in-ms
- Houot R, Levy R, Cartron G, Armand P. Could anti-CD20 therapy jeopardise the efficacy of a SARS-CoV-2 vaccine? Eur J Cancer. 2020 Sep; 136:4-6.
- Baker D, Roberts CAK, Pryce G, Kang AS, Marta M, Reyes S, Schmierer K, Giovannoni G, Amor S. COVID-19 vaccine-readiness for anti-CD20-depleting therapy in autoimmune diseases. Clin Exp Immunol. 2020 Nov;202(2):149-161.
- Voysey M, Clemens SAC, Madhi SA, et al. Safety and efficacy of the ChAdOx1 nCoV-19 vaccine (AZD1222) against SARS-CoV-2: an interim analysis of four randomised controlled trials in Brazil, South Africa, and the UK. Lancet. 2020.
- Bos R, Rutten L, van der Lubbe JEM, et al. Ad26 vector-based COVID-19 vaccine encoding a prefusion-stabilized SARS-CoV-2 Spike immunogen induces potent humoral and cellular immune responses. NPJ Vaccines. 2020;5:91.
- Balakrishnan VS. The arrival of Sputnik V. Lancet Infect Dis. 2020; 20:1128.
- https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19/
Επιμέλεια Κειμένου
Για την ΕΛΛ.Α.ΝΑ.,
Χρήστος Μπακιρτζής
Μαρίνα Μποζίκη
Νικόλαος Γρηγοριάδης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΝΕΥΡΟΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ - HELLENIC ACADEMY OF NEUROIMMUNOLOGY
Η Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας ιδρύθηκε το 2012 με σκοπό την: α) διευκόλυνση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των κλινικών ιατρών, των επιστημόνων υγείας και των βιολογικών επιστημών για την προώθηση και την ενίσχυση της έρευνας, της εκπαίδευσης καθώς και τη βελτίωση των κλινικών αποτελεσμάτων στις ανοσοδιαμεσολαβούμενες νόσους του κεντρικού και περιφερικού νευρικού συστήματος και των μυών, β) υποστήριξη και προώθηση της βασικής και κλινικής έρευνας και εκπαίδευσης, ως φορέας της έρευνας και εκπαίδευσης στο γνωστικό αντικείμενο της νευροανοσολογίας στην Ελλάδα, γ) ενεργή συμμετοχή στο συντονισμό πρωτοβουλιών στον τομέα της έρευνας και εκπαίδευσης στον τομέα της νευροανοσολογίας, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε συνεργασία με αντίστοιχους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους φορείς, δ) οργάνωση ιατρικών συνεδρίων στον τομέα της νευροανοσολογίας και τη συμμετοχή με οποιονδήποτε τρόπο στη διοργάνωση συνεδρίων από κοινού με φορείς της ημεδαπής ή του εξωτερικού και την ε) ενθάρρυνση νέων ερευνητών στον τομέα της νευροανοσολογίας.
Αποτελεί την κοινή προσπάθεια των ακόλουθων επιστημονικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Νευροανοσολογίας στην Ελλάδα: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, Ακαδημία Αθηνών και το Ινστιτούτο Φλέμινγκ.
Η Ακαδημία έχει τη νομική μορφή Αστικής Μη Κερδοσκοπικής εταιρίας και σκοπός της είναι η προαγωγή της έρευνας στον τομέα της Νευροανοσολογίας. Στα πλαίσια της υλοποίησης του σκοπού της η Ακαδημία διοργανώνει κάθε χρόνο Πανελλήνιο Συνέδριο με συμμετοχή σημαντικών επιστημόνων από τον ελληνικό και τον διεθνή χώρο. Παράλληλα συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια, χορηγεί αιγίδα σε επιστημονικές εκδηλώσεις του εσωτερικού και ενισχύει μέσω βραβείων και ερευνητικών χορηγιών, ερευνητικές προσπάθειες που υλοποιούνται στα ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας.
Αποτελεί την κοινή προσπάθεια των ακόλουθων επιστημονικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Νευροανοσολογίας στην Ελλάδα: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, Ακαδημία Αθηνών και το Ινστιτούτο Φλέμινγκ.
Η Ακαδημία έχει τη νομική μορφή Αστικής Μη Κερδοσκοπικής εταιρίας και σκοπός της είναι η προαγωγή της έρευνας στον τομέα της Νευροανοσολογίας. Στα πλαίσια της υλοποίησης του σκοπού της η Ακαδημία διοργανώνει κάθε χρόνο Πανελλήνιο Συνέδριο με συμμετοχή σημαντικών επιστημόνων από τον ελληνικό και τον διεθνή χώρο. Παράλληλα συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια, χορηγεί αιγίδα σε επιστημονικές εκδηλώσεις του εσωτερικού και ενισχύει μέσω βραβείων και ερευνητικών χορηγιών, ερευνητικές προσπάθειες που υλοποιούνται στα ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας.
